frantzkyr writes, "Σας στέλνω πρόσφατο δημοσίευμά μου(25/11/2005) στην καθημερινή ελληνική εφημερίδα της Αυστραλίας "ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΚΑΣ"(The Greek Herald), βασισμένο σε απόψεις φοιτητών του τμήματος για το θέμα των Greeklish. Ένα φαινόμενο που με τη μορφή που το παρουσιάζουν το συναντάει κανείς από την πρώτη στιγμή που έρχεται στην Αυστραλία και πολύ συνηθισμένο ανάμεσα στον ελληνικής καταγωγής πληθυσμό εδώ (οι ντόπιοι από παλιά το λένε γκρίγκλις).Το θέμα δόθηκε περιληπτικά προς συζήτηση στο τμήμα προχωρημένων στο μάθημα των ελληνικών, και ύστερα με δικές τους πηγές έγραψαν ένα σύντομο σχετικό κείμενο. Δεν το θεωρώ λήξαν, αλλά -ακόμα και ως ορολογία- προς διερεύνηση.

Κυριακή Φραντζή
"

5 Δεκεμβρίου 2005

“FILAKIA, PANAGIOTIS”: ΤA GREEKLISH
AΠO THN ΠΛΕΥΡΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΟΑΥΣΤΡΑΛΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

Ξεκίνησαν σα μια τεχνητή γλώσσα που προορίζοταν να διευκολύνει την επικοινωνία στη Μετεωρολογική Υπηρεσία και σήμερα χρησιμοποιούνται ευρύτατα στο διαδίκτυο. Τα Greeklish, όπως μας πληροφορούν τα λεξικά και οι γλωσσολόγοι, είναι ελληνική γλώσσα γραμμένη στο λατινικό αλφάβητο, και η άλλη τους ονομασία είναι λατινοελληνικά ή φραγκολεβαντίνικα.
H πλατιά διάδοση τους την τελευταία δεκαετία μέσα από τα κινητά τηλέφωνα και το διαδίκτυο συνάντησε ποικίλες αντιδράσεις στην Ελλάδα που καταγράφηκαν στις εφημερίδες και σε επιστημονικά συγγράμματα, και απασχόλησαν πολιτικούς, ακαδημαϊκούς και τον απλό κόσμο. Για χάρη τους επίσης αναπτύχθηκε ζωηρός διάλογος στο διαδίκτυο. Εχθρικές αντιδράσεις παρατηρήθηκαν σε ορισμένους δικτυακούς τόπους(websites) που απείλησαν με αποκλεισμό όσους επέμεναν στη χρησιμοποίησή τους.

θα της δημιουργήσουν προβλήματα. Πιστεύω ότι είναι απλώς μια ποικιλία γραπτού κειμένου, μια τεχνολογική αδυναμία, αλλά όχι ότι μια μέρα θα ξεπεραστεί. Για τους πολίτες που καταλαβαίνουν καλά την ελληνική γλώσσα της πατρίδας και μένουν σε άλλες χώρες, τα Greeklish θα είναι η πιο κοντινή γλώσσα στα ελληνικά που θα έχουν στη διάθεσή τους.
Δε συμφωνώ με την άποψη ότι τα Greeklish θα δώσουν δύναμη στην ξένη γλώσσα των Αγγλικών. Τα Ελληνικά τα Αγγλικά και τα Greeklish είναι δυο γλώσσες και μια τεχνολογική αδυναμία μεταξύ των δύο γλωσσών. Για αυτούς που προτείνουν να αναπτυχθούν σχέδια και πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη του πολυπολιτισμού, συμφωνώ με την άποψή τους αλλά δεν είναι εύκολο να καταργήσουν τη γλώσσα Greeklish.
Εγώ είμαι μεγαλωμένος στη χώρα της Αυστραλίας. Τα Greeklish για μένα και για πολλά άλλα Ελληνόπουλα είναι μια γλώσσα που μιλάμε μεταξύ μας. Τα αγγλικά τα μιλάμε απταίστως, τα ελληνικά στην καθαρεύουσα δυσκολευόμαστε, και ενώνουμε τις δυο γλώσσες στα Greeklish. Στις κουβέντες μας μπλέκονται τα ελληνικά και τα αγγλικά λόγια μαζί.Τα Greeklish είναι ας πούμε μια άλλη γλώσσα μέσα στις κεντρικές και κυριότερες γλώσσες του κόσμου. Τη γλώσσα την ελληνική ποτέ δεν θα την απειλήσουν και στα Αγγλικά δύναμη δε χαρίζουν.» (Άγγελος Σαλλής, αρχιτέκτονας,φοιτητής Ελληνικών και Φιλολογίας)

• Διασκέδαση, προσαρμογή και μια προειδοποίηση

«Τα Greeklish είναι ονομασία για αυτό το φαινόμενο που οι γλωσσολόγοι λένε «code-switching», (η αλλαγή του γλωσσικού κώδικα) αλλά μόνο όταν συμβαίνει μεταξύ ελληνικών και αγγλικών. Αυτό το φαινόμενο μπορεί να συμβαίνει στο επίπεδο της πρότασης ή στο επίπεδο της λέξης. Το πρώτο είναι όταν κάποιος μιλάει, και λέει μερικές πρότασεις στα ελληνικά και μερικές στα αγγλικά. Το δεύτερο είναι όταν ένας χρησιμοποιεί ελληνικές και αγγλικές λέξεις σε μια πρόταση, για παράδειγμα: «Your dog είναι good?». Τα Greeklish μπορεί να συμπεριλαμβάνουν «false cognates». «False cognates» είναι λέξεις που φαίνουνται ότι σημαίνουν το ίδιο αλλά δεν είναι έτσι. Για παράδειγμα: car και κάρο. Τα Greeklish μπορεί και να συμπεριλαμβάνουν λέξεις επινοημένες από λέξεις της άλλης γλώσσας, για παράδειγμα: το κουτί/τα κουτιά στα ελληνικά γίνονται το μπόξι/τα μπόξια (box/es).
Τα Spanglish είναι ονομασία για την code-switching διάλεκτο μεταξύ ισπανικών και αγγλικών. Είναι μια ενδιαφέρουσα περίπτωση γιατί μιλέται σε ευρεία κλίμακα στα σύνορα Μεξικού-ΗΠΑ. Πάρα πολλοί άνθρωποι που μένουν κοντά στα σύνορα είναι δίγλωσσοι αγγλικών-ισπανικών, και συνήθως, ειδικά αυτοί που μένουν στην πλευρά των ΗΠΑ, χρησιμοποιούν Spanglish στην καθημερινή ζωή τους. Αυτοί που μένουν στις ΗΠΑ, έχουν μεξικάνικη καταγωγή, και χρησιμοποιούν Spanglish του λέγονται «Chicanos» και «Pochos». Στα σύνορα, υπάρχουν σταθμοί του ραδιόφωνου που μιλάνε, και ορχήστρες που τραγουδάνε στα Spanglish!
Εγώ χρησιμοποιώ Greeklish όταν μιλάω με τον φίλο μου αν δεν ξέρω τις λέξεις που χρειάζομαι, αλλά χρησιμοποιώ τα Spanglish πιο πολύ. Τα χρησιμοποιώ όταν δεν θυμάμαι μια λέξη, ή για αστείο. Μια φίλη και εγώ, απολαμβάνουμε γλωσσικές περιπλοκές, και γι αυτό χρησιμοποιούμε τα Spanglish.
Νομίζω ότι τα Greeklish, και άλλες code-switching διάλεκτοι, όπως τα Spanglish, είναι πολύ ενδιαφέροντα. Όταν εξετάσεις πότε, πώς και γιατί συμβαίνουν τα «switches», μπορείς να καταλάβεις και πόσο ενδιαφέρον είναι αυτό το φαινόμενο. Αυτό δεν είναι απλό θέμα, αλλά μπορούμε να πούμε ότι τα «switches» συμβαίνουν όταν δίγλωσσοι μιλάνε μαζί τους, ή όταν ένας δίγλωσσος μιλάει μία από τις δύο γλώσσες καλύτερα από την άλλη. Νομίζω ότι είναι σημαντικό να μπορεί κανείς να μιλάει ελληνικά ή αγγλικά όταν χρειάζεται, έστω κι αν μιλάει Greeklish σε άλλες περίπτωσεις. Για παράδειγμα, αν κανείς μιλάει Greeklish με φίλους δεν είναι πρόβλημα, αλλά αν πρέπει να μιλάει σε μια τυπική κατάσταση, π.χ. σε τάξη ελληνικών ή αγγλικών, μπορεί να μιλάει ή ελληνικά ή αγγλικά. Κατά τη γνώμη μου, οι code-switching διάλεκτοι, όπως τα Greeklish και τα Spanglish, εμπλουτίζουν την γλώσσα των δίγλωσσων.»
(Αδελίνα Ισαμπέλ Πλάηστεδ, μεξικανικής καταγωγής, φοιτήτρια Ελληνικών, Ισπανικών και Φιλολογίας)

«Τα Greeklish έχουν θετικές και αρνητικές πλευρές. Αφενός, τα Greeklish στις αγγλόφωνες χώρες έχουν αρχίσει να αντικαθιστούν τα επίσημα Ελληνικά. Αυτό σημαίνει ότι, σιγά σιγά, τα Ελληνικά χάνονται, και επιπλέον, χάνουμε την Ελληνική ταυτότητα που αντιπροσωπεύεται από την Ελληνική γλώσσα. Αφετέρου, είναι ένας τρόπος με τον οποίο οι Έλληνες μετανάστες στις αγγλόφωνες χώρες μπορούν να εκφράζονται. Τα Greeklish μπορεί να μην αντιπροσωπεύουν την Ελληνική ταυτότητα, αλλά αντιπροσωπεύουν την ιστορία των Ελλήνων μεταναστών. Είναι ένας τρόπος, με τον οποίο κάποιος μπορεί να βρει μια ισορροπία ανάμεσα στα Ελληνικά και στα Αγγλικά.

Ναι, τα Greeklish αντικαθιστούν τα Ελληνικά, αλλά και τα Αγγλικά. Δηλαδή, παίρνουμε Αγγλικές λεξεις, τις αλλάζουμε κάπως, και τις λέμε με Ελληνική προφορά. Αλλάζουμε Αγγλικές λέξεις να ακούγονται πιο Ελληνικές. Αυτό δε διατηρεί την Αγγλική γλώσσα, που κάποιοι θεωρούν ότι θα αντικαταστήσει όλες τις γλώσσες του κόσμου επειδή η Αμερικανική κουλτούρα είναι ισχυρή και μας επηρεάζει. Με κάποιο τρόπο διατηρεί την Ελληνική ταυτότητα των μεταναστών, που προσπαθούν να προσαρμοστούν στην χώρα που έχουν μεταναστεύσει.
Πρέπει να προσέχουμε όμως. Είναι ένα πράγμα να χρησιμοποιούμε κάποιες Greeklish λέξεις κάποτε, και για πλάκα, (για παράδειγμα, συνηθισμένες λεξεις στην Αυστραλία: φλόρι, ρούφι, κάρο, τικέτα, ντραϊβάρω και φρίζα). Αλλά είναι άλλο πράγμα να χρησιμοποιούμε Greeklish συνέχεια, και να μην αναγνωρίζουμε την σωστή λέξη στα Ελληνικά. Έχουμε υποχρέωση, ως μετανάστες με Ελληνική καταγωγή, να ξέρουμε Ελληνικά πολύ καλά για να προστατέψουμε την Ελληνική καταγωγή μας. Και αν μας ξεφύγει κάποτε μια Greeklish λέξη, που σίγουρα έχει συμβεί σε όλους μας, αυτό δεν ειναι επικίνδυνο. Εγώ πιστεύω ότι τα Greeklish και τα Ελληνικά μπορούν να υπάρξουν μαζί. Το ένα δεν πρέπει να αντικαταστήσει το άλλο, αν συνεχίσουμε να μαθαίνουμε και να διατηρούμε τα επίσημα Ελληνικά.»
(Αγνή Αρτέμη, φοιτήτρια Ελληνικών, Σχολής Κοινωνικών Λειτουργών και Φιλολογίας)

Μερικές πρώτες σκέψεις και συμπεράσματα

Είναι φανερό ότι οι γνώμες των φοιτητών σ’ αυτή την ενδεικτική έρευνα από λίγο έως πολύ διαφέρουν, όλοι όμως σχεδόν συμφωνούν ότι -στο περιβάλλον που ζουν- αυτά που ονομάζουν Greeklish ανταποκρίνονται σε μια επικοινωνιακή τους ανάγκη. Στις απαντήσεις τους συμπεριλαμβάνουν σ’ αυτά μια ποικιλία γλωσσολογικών φαινομένων που επιστημονικά δεν είναι Greeklish, τα οποία αναμειγνύουν με την ίδια ευκολία που στην καθημερινότητά τους χρησιμοποιούν τα Greeklish. Δίνουν έτσι ένα ευρύ φάσμα εννοιών μέσα στο οποίο μπορεί κανείς να κινηθεί για να μελετήσει τη γλώσσα που μιλάνε από πολιτιστική, επιστημονική, ιστορική και κοινωνική και κυρίως διαπολιτισμική άποψη, όπως: διγλωσσία στην Ελλάδα και στο περιβάλλον μιας πολυπολιτισμικής χώρας (bilingualism), πολυγλωσσία (multilingualism), αλλαγή γλωσσικού κώδικα (code-switching), δάνειες λέξεις(loanwords), ομόηχες ψευδοσυγγενείς λέξεις(false cognates) και μεταφραστικά και σημασιολογικά δάνεια(calques). Αν μάλιστα θελήσει κάποιος να ερευνήσει και τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες μέσα στις οποίες παρατηρούνται τέτοια φαινόμενα, θα άξιζε στους παραπάνω όρους να προσθέσει και τις λέξεις υβριδισμός/υβρίδιο(στη βιολογία: διασταύρωση), και creolization(creole:μιγάς), που αναφέρονται σε τεχνητές ή διαπολιτισμικές μορφές επικοινωνίας που δημιουργήθηκαν από τις ανάγκες ανταλλαγής ανάμεσα σε διαφορετικούς πολιτισμούς ή στο πλαίσιο της αποικιοκρατίας. Τέλος, για τον ψυχολογικό και κοινωνικό εκτοπισμό(dislocation) που βίωσαν ορισμένοι από τους σημερινούς φοιτητές ελληνικής καταγωγής κατά τη χρήση της μητρικής και την εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας αξίζει να κατατεθεί επίσης ενδεικτικά προς διερεύνηση η παρακάτω μαρτυρία:

Όταν άρχισα αγγλικό σχολείο δε μιλούσα αγγλικά καθόλου. Οι γονείς μου ήταν μετανάστες από την Ελλάδα και μιλούσαμε μόνο ελληνικά στο σπίτι. Αυτό προκάλεσε μεγάλο πρόβλημα με τα παιδιά και τους δασκάλους στο σχολείο.Οι δάσκαλοι μου λέγανε να κάτσω κάτω για να μας κάνουνε μάθημα κι εγώ στεκόμουν όρθιος. Για να μάθω αγγλικά η μητέρα μου και μια δασκάλα μου κάνανε ειδικά μαθήματα. Είχα και πρόβλημα με το όνομά μου. Τα παιδιά με κοροϊδεύανε επειδή στα αγγλικά Κώστα σήμαινε «στοιχίζει πολλά λεφτά» Επειδή ήμουνα το μόνο ελληνάκι στο σχολείο αντιμετώπιζα ρατσισμό κάθε μέρα. Οι δάσκαλοι δεν προσπαθούσαν με κανένα τρόπο να διορθώσουνε το ρατσισμό στα παιδάκια που με φωνάζανε «γουόγκ». Πιστεύω ότι επειδή οι Έλληνες ήταν οι πιο νέοι μετανάστες όταν ήρθαν στην Αυστραλία αντιμετώπισαν δυσκολίες. Ο ρατσισμός προέρχεται από κόσμο που δεν γνωρίζει και δεν καταλαβαίνει άλλους λαούς και φοβάται κάτι άγνωστο και καινούργιο.(Κ. Καραναστάσης)

Οδηγίες προς του ναυτιλλομένους στο διαδίκτυο(Internet)
1.Αν επιθυμείτε να χρησιμοποιήσετε τα ελληνικά στο διαδίκτυο και ο υπολογιστής σας είναι PC, πατήστε στην οθόνη σας στη λέξη που δείχνει τη γλώσσα, από κει στο «show the Language Bar» και μετά στο «Settings». Εκεί ο υπολογιστής σας οδηγεί πώς να εγκαταστήσετε(:install) την ελληνική γλώσσα και να την προσθέσετε(:add) στις γλώσσσες που θέλετε να χρησιμοποιείτε καθημερινά. Αν ο υπολογιστής σας είναι Macintosh, χρειάζεται να αναζητήσετε τους ελληνικούς χαρακτήρες (:greek fonts) στο www.google.com και να ακολουθήσετε τις σχετικές οδηγίες.

2.Οι εικόνες και επιγραφές του κειμένου προέρχονται από το δικτυακό τόπο: PNEVMA.GR - Greek-kill-lish: η χαρά του ανορθόγραφου ή www.pneuma.gr/downloads/Greek-kill-lish.htm (Κ. Πνευματικός). Ενδιαφέροντα κείμενα για το θέμα των Greeklish στην Ελλάδα υπάρχουν στο δικτυακό τόπο: www.netschoolbook.gr (αναζητήστε στο θέμα «γλώσσα» το «αφιέρωμα στα Greeklish»). Εκτεταμένη επιστημονική ανάλυση για τη σχέση της ελληνικότητας με τα Greeklish στην οποία έγιναν αναφορές στο παραπάνω κείμενο υπάρχει στο άρθρο: Greeklish and Greekness: Trends and Discourses of "Glocalness", Journal of Computer-Mediated Communication, Vol. 9, No.1. που δημοσιεύεται στο δικτυακό τόπο: http://jcmc.indiana.edu/vol9/issue1/kouts_mits.html (Δ.Κουτσογιάννης –Μ.Μητσικοπούλου)

Η Κυριακή Φραντζή είναι αποσπασμένη εκπαιδευτικός από το ΥΠΕΠΘ και διδάσκει ως επισκέπτρια λέκτορας στο Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του New South Wales