Ανάγνωση λογοτεχνίας και γλωσσική επάρκεια
Ανάγνωση λογοτεχνίας και γλωσσική επάρκεια. Το ζήτημα της «κατανόησης». Λέω να προχωρήσω με ένα καινούριο θέμα το οποίο νομίζω ότι είναι πολύ σχετικό με τη δουλειά που κάνετε. Διαβάζετε με τους μαθητές σας, οι οποίοι είναι αλλόγλωσσοι, λογοτεχνικά κείμενα. Υποθέτω ότι συχνά έχετε την αίσθηση ότι δεν καταλαβαίνουν, ότι δεν βγάζουν νόημα από το κείμενο και πιστεύετε μάλλον ότι η αιτία γι αυτό είναι η ελλιπής γνώση της ελληνικής γλώσσας. Το ερώτημα είναι το εξής: Κατά πόσον η ελλιπής κατάκτηση της δεύτερης γλώσσας θεωρείται υπεύθυνη για την αδυναμία κατανόησης του κειμένου, με άλλα λόγια η κατανόηση του κειμένου εξαρτάται από τη γλωσσική επάρκεια; Είναι πράγματι έτσι; Ας δούμε υπό ποιες προϋποθέσεις κατανοούμε όλοι μας ένα κείμενο που διαβάζουμε. · Πρώτη και βασικότερη προϋπόθεση είναι να έχουμε κίνητρο, ενδιαφέρον, κάποιο λόγο τέλος πάντων για να διαβάσουμε το κείμενο. Υπάρχουν πάρα πολλοί λόγοι που μας ωθούν να διαβάσουμε ένα κείμενο: από την εξυπηρέτηση βασικών αναγκών της καθημερινής ζωής μέχρι τις πιο σύνθετες ανάγκες μάθησης και επικοινωνίας. · Μετά το κίνητρο, απαραίτητη για την κατανόηση είναι, βέβαια, κάποια γλωσσική επάρκεια. Φυσικά δε μπορούμε να καταλάβουμε ένα κείμενο σε μια γλώσσα που δε γνωρίζουμε καθόλου. Αλλά ακόμη και στη γλώσσα που γνωρίζουμε, στη μητρική μας λ.χ., είμαστε επαρκείς αναγνώστες κάθε είδους κειμένου, κάθε γλωσσικής ποικιλίας, κοινωνικού ή επιστημονικού ιδιόλεκτου, συγγραφικού ύφους ή λογοτεχνικής τεχνοτροπίας; Όχι βέβαια. Δεν υπάρχει αναγνώστης που να είναι επαρκής για κάθε είδους ανάγνωση. Αρα, ας ξεκινήσουμε ανάποδα. Κάθε αναγνώστης, ανάλογα με το γλωσσικό του επίπεδο, τις γνωστικές αποσκευές, τα ενδιαφέροντα και τα κίνητρα του, μπορεί να είναι επαρκής για κάποιο είδος κειμένου. · Για την κατανόηση ενός κειμένου μεγάλη σημασία έχουν επίσης οι γνωστικές και πολιτισμικές αποσκευές του αναγνώστη. Αν ένα κείμενο μιλά για φυσικά ή κοινωνικά φαινόμενα για τα οποία δεν έχουμε ιδέα ή για ιστορικά γεγονότα για τα οποία επίσης δεν γνωρίζουμε τίποτε, θα δυσκολευτούμε πολύ να το κατανοήσουμε. · Η τελευταία προϋπόθεση, που συνδέεται ακριβώς με τα παραπάνω, είναι τα ερωτήματα που έχει ή δεν έχει ο αναγνώστης πριν από την ανάγνωση του κειμένου. Οι μελετητές της ανάγνωσης συμφωνούν ότι η ανάγνωση είναι πάντα επιλεκτική. Διαβάζοντας προσπαθούμε να απαντήσουμε σε ερωτήματα που έχουμε εκ των προτέρων, είτε τα συνειδητοποιούμε, είτε όχι. Τα παραπάνω και πολλά άλλα αναλύω σ’ ένα κείμενο μου με τίτλο «Ανάγνωση και ετερότητα» που βρίσκεται στον κόμβο www.kleidiakaiantikleidia.net. Είναι ένας κόμβος που εξετάζει εκπαιδευτικά και παιδαγωγικά προβλήματα της μειονοτικής εκπαίδευσης και της εκπαίδευσης για αλλόγλωσσους. Επισκεφτείτε τον! Λοιπόν τα ερωτήματα που έχουν, για μένα, ενδιαφέρον είναι τα εξής: 1. Τι διαπιστώνετε από την εμπειρία σας; Εχετε παραδείγματα μαθητών που αν και δεν γνωρίζουν καλά ελληνικά καταλαβαίνουν σχετικά εύκολα ένα λογοτεχνικό κείμενο, επειδή συντρέχουν άλλοι λόγοι όπως το ισχυρό κίνητρο ή οι πλούσιες γνωστικές και πολιτισμικές αποσκευές; 2. Όταν δεν καταλαβαίνουν οι μαθητές σας, πού αναζητάτε τα αίτια; Τα αναζητάτε μονάχα στη γλώσσα και σπεύδετε να τους διδάξετε ένα νέο γραμματικό φαινόμενο ή να τους εξηγήσετε περισσότερες λέξεις; Μήπως φταίει κάτι άλλο; Τι μπορεί να είναι αυτό; 3. Τα παραπάνω σε τι συμπεράσματα μας οδηγούν για τη χρήση της λογοτεχνίας στη διδασκαλία της ξένης γλώσσας;
- Εισέλθετε στο σύστημα για να υποβάλετε σχόλια